Dị dạng mạch máu tủy sống là bệnh gì?
Dị dạng mạch máu tủy sống là một trong những nguyên nhân gây ra thiếu máu tủy sống. Những dị dạng thường gặp nhất là u động mạch và u hang mạch. Trường hợp u động - tĩnh mạch phần lớn có kích thước lớn và ngoằn ngoèo, dễ nhầm lẫn với phình tĩnh mạch tủy.
Một thể đặc biệt là nhuyễn tủy loạn sản mạch máu (còn được gọi là viêm tủy hoại tử Foix - Alajouanique). Đây là trường hợp u mạch máu ngoài tủy và trong tủy gây nên ứ máu và hoại tử các cột trong tủy sống. Cuối cùng phải kể đến u nguyên bào mạch (angioblastome).
Dị dạng mạch máu thường xuất hiện ở vị trí nào?
Các dị dạng mạch máu thường xảy ra ở vùng tủy ngực, đoạn cột sống ngực thứ 7-8. Tuy nhiên cũng có thể gặp ở tất cả các đoạn tuỷ khác. Cũng có nhiều dị dạng mạch máu được hình thành ở nhiều đoạn tủy trên một bệnh nhân.
Lứa tuổi có biểu hiện dị dạng mạch máu tủy sống thường ở khoảng 30-60 tuổi và rất hiếm thấy ở lứa tuổi lên 10. Bệnh gặp ở nam giới nhiều hơn nữ.
Dị dạng mạch máu có những biểu hiện gì?
Những biểu hiện của dị dạng mạch máu có thể gây nên bởi 3 cơ chế sinh lý bệnh: thiếu máu cục bộ tủy sống do dòng máu bị uốn theo những đoạn thông động - tĩnh mạch; tủy sống bị chèn ép; chảy máu ở trong tủy hoặc chảy máu khoang dưới nhện.
Những triệu chứng do thiếu máu tủy đơn thuần ở giai đoạn đầu thường là thoảng qua. Đầu tiên thường xuất hiện dị cảm ở hai chi dưới. Có thể có những rối loạn về hoạt động của bàng quang và ruột.
Hình ảnh mạch máu ngoài tủy sống
Ở giai đoạn muộn sẽ hình thành hội chứng tủy ngang một phần hay toàn bộ. Từ những dị dạng mạch máu có thể dẫn tới chảy máu tủy sống hoặc chảy máu dưới màng nhện tủy sống. Những thể bệnh xuất hiện trong quá trình tiến triển này thường hay gặp đặc biệt ở trẻ em.
Triệu chứng lâm sàng được biểu hiện bằng triệu chứng đau lưng cục bộ ghê gớm mà phần lớn lan xuyên ra ngang thắt lưng và xuống hai chân. Đồng thời khám thấy phản ứng màng não (mengismus) và dấu hiệu Lasègue dương tính nhưng lại điển hình và rõ nét hơn là triệu chứng cứng gáy, có thể không có nhức đầu. Khám thần kinh thường phát hiện được những biểu hiện tổn thương theo đoạn và ít nhiều tồn tại hội chứng tủy ngang. Có khả năng chảy máu tủy sống tái phát.
Phát hiện dị dạng mạch máu tủy sống bằng cách nào?
Những cơ sở quan trọng nhất là những triệu chứng về tủy sống hoặc những triệu chứng kết hợp của tủy sống với rễ thần kinh. Để phát hiện dị dạng mạch máu tủy sống có thể thực hiện một số biện pháp sau:
- Chọc cột sống thắt lưng có thể phát hiện được dịch não - tủy có lẫn máu trong trường hợp chảy máu dị dạng mạch máu hoặc hội chứng phân ly albumin - tế bào (albumin tăng nhưng tế bào không tăng) trong dịch não tủy trong trường hợp tắc nghẽn lưu thông dịch não tủy do những u mạch (nghiệm pháp Queeckenstedt dương tính).
- Chọc tủy bằng thuốc cản quang có giá trị quan trọng cho chẩn đoán. Kết quả Xquang điển hình là giãn rộng tĩnh mạch tủy sống ở bề mặt sau (phía lưng) của tủy sống và hình ảnh nghẽn tắc cột cản quang trong trường hợp dị dạng mạch máu tủy gây chèn ép.
Việc áp dụng những kỹ thuật chụp mạch máu đã giúp cho chẩn đoán lâm sàng ngày càng tiến bộ. Nhưng nó đòi hỏi phải có trang thiết bị kỹ thuật và kinh nghiệm để tạo được khả năng chẩn đoán tối ưu với những tai biến nguy hiểm tối thiểu.
Về chẩn đoán phân biệt của dị dạng mạch máu tủy sống cần phải đặc biệt lưu ý tới những u nội tuỷ, bọc máu ngoài màng cứng, nhuyễn tủy sống, viêm tủy ngang, bệnh của các cột, bó trong tuỷ và viêm não tủy rải rác, đôi khi cả giang mai não tủy.
Hiện nay ở nước ta, kỹ thuật chẩn đoán bằng hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính và chụp cộng hưởng từ hạt nhân có khả năng chẩn đoán chính xác và nhanh nhất các bệnh mạch máu tủy sống và não.
Dị dạng mạch máu tủy sống có điều trị được không?
Điều trị dị dạng mạch máu tủy sống là một vấn đề rất phức tạp, đòi hỏi nhiều phương pháp phẫu thuật tinh vi. Hiện nay đã có nhiều phương tiện can thiệp phẫu thuật hiện đại với hy vọng sẽ mang lại hiệu quả tích cực cho người bệnh.