Khô mắt

Thông thường, khô mắt chỉ xuất hiện ở người cao tuổi hoặc những người bị mắc các bệnh mạn tính về mắt. Nhưng với sự bùng nổ của thời đại công nghiệp số hiện nay, ngày càng có nhiều người trẻ tuổi phải đối diện với căn bệnh này do thường xuyên tiếp xúc với điện thoại, màn hình máy tính, ti vi…

Định nghĩa

Khô mắt là bệnh xảy ra khi số lượng hoặc chất lượng của nước mắt bị giảm sút, do một khâu nào đó trong quá trình sản xuất và bài tiết nước mắt bị rối loạn, hoặc do tiếp xúc với môi trường có nhiều khói bụi, nóng ẩm.

Nước mắt được tiết ra bởi một tuyến tiết nằm ở mi trên, thành phần bao gồm nước, protein, vitamin và chất dinh dưỡng có nhiệm vụ chính là giữ ẩm, bôi trơn, rửa sạch bụi, ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn vào bên trong mắt. Ngoài ra, nước mắt còn giúp nuôi dưỡng giác mạc, nơi bảo vệ mắt và khúc xạ tia sáng. Do đó, khi mắt bị khô sẽ làm giảm nguồn cung cấp chất dinh dưỡng cho giác mạc, lâu dần gây bệnh giác mạc.

Nguy cơ bạn bị mất thị lực vĩnh viễn do khô mắt là rất thấp, tuy nhiên khô mắt lâu ngày sẽ để lại sẹo giác mạc, gây ra một số bệnh về mắt, làm giảm thị lực và gây khó khăn hơn trong việc thực hiện một số công việc chẳng hạn như đọc sách, sử dụng máy tính...

I. CÁC TRIỆU CHỨNG BỆNH KHÔ MẮT:

Các dấu hiệu và triệu chứng khô mắt, thường ảnh hưởng đến cả hai mắt có thể bao gồm:

• Cay nóng hoặc cảm giác khó chịu trong mắt.
• Chất nhờn quánh trong hoặc xung quanh mắt.
• Tăng kích ứng mắt từ khói hoặc gió.
• Mắt mệt mỏi sau thời gian ngắn đọc.
• Nhạy cảm với ánh sáng.
• Khó khăn với kính đeo.
• Mắt mờ, thường trở nên tồi tệ vào cuối ngày hoặc sau khi tập trung một thời gian dài.

Đi khám bác sĩ nếu đã có dấu hiệu và triệu chứng kéo dài, khô mắt bao gồm đỏ, bị kích thích, mệt mỏi hoặc đau mắt. Bác sĩ có thể thực hiện các bước để xác định những gì gây khó chịu cho mắt hoặc giới thiệu đến một chuyên gia.

II. NGUYÊN NHÂN GÂY KHÔ MẮT:

- Khô mắt do nhiều nguyên nhân gây ra. Một trong những nguyên nhân thường gặp hơn cả là quá trình lão hóa mắt diễn ra một cách bình thường.

- Còn nhiều nguyên nhân khác như: Khí hậu nắng nóng, khô hoặc có gió, ở vùng núi cao, khi sử dụng máy điều hòa không khí hoặc khói thuốc lá,.. tất cả các nguyên nhân trên đều có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng khô mắt.

- Những người mang kính áp tròng cũng có thể có những cảm giác trước hiện tượng khô mắt

- Ở phụ nữ thường có cảm nhận được hiện tượng khô mắt tùy thuộc vào mức độ phát triển ở thời kỳ mãn kinh do những thay đổi về hormon.

- Do giảm chế tiết nước mắt vì thiếu dinh dưỡng cho biểu mô chế tiết, teo và xơ hóa tuyến lệ, sẹo kết mạc do mắt hột, phẫu thuật quặm có cắt sụn…

- Tăng bay hơi của phim nước mắt do rối loạn tiết mỡ do viêm bờ mi mạn tính, hở mi do liệt thần kinh số VII hoặc do giảm tần số chớp mắt ở bệnh nhân Zona thần kinh hoặc do nhìn gần tập trung.

- Ngoài ra có một số nguyên nhân chủ quan dưới đây cũng gây nên triệu chứng khô mắt:

+ Khô mắt vì chơi game

Chơi game từ 2 giờ trở lên mỗi ngày thì không chỉ thị lực giảm mà khô mắt cũng xuất hiện.

+ Khô mắt vì xem ti-vi quá nhiều

III. CÁC BIẾN CHỨNG CỦA KHÔ MẮT:

Hầu hết mọi người không trải nghiệm các biến chứng do khô mắt. Các biến chứng xảy ra có thể bao gồm:

Thường xuyên hơn nhiễm trùng mắt. Nước mắt  bảo vệ bề mặt mắt bị lây nhiễm. Nếu không có những giọt nước mắt đầy đủ, có thể có tăng nguy cơ nhiễm trùng mắt.

Sẹo trên bề mặt mắt. Nếu không chữa trị, mắt khô nặng có thể dẫn đến viêm mắt, sẹo trên bề mặt giác mạc và các vấn đề tầm nhìn.

Các xét nghiệm và chẩn đoán

Các xét nghiệm và thủ tục được sử dụng để xác định nguyên nhân khô mắt có thể bao gồm:

Đo khối lượng của nước mắt. Bác sĩ có thể đo sản xuất nước mắt bằng cách sử dụng test Schirmer nước mắt. Trong thử nghiệm này, dải giấy thấm được đặt dưới mí mắt  thấp. Sau năm phút bác sĩ đo lượng của dải ngâm bằng nước mắt.

Xác định chất lượng của những giọt nước mắt. Các xét nghiệm khác sử dụng thuốc nhuộm đặc biệt trong eyedrops để xác định tình trạng bề mặt mắt. Bác sĩ trông các mẫu trên giác mạc và các biện pháp phải mất bao lâu trước khi những giọt nước mắt bay hơi.

IV. ĐIỀU TRỊ KHÔ MẮT:

Điều trị hiệu quả bắt đầu bằng cách kiểm tra cẩn thận để xác định yếu tố nào gây ra các triệu chứng của khô mắt. Mục đích của điều trị là duy trì độ ẩm của mắt.

1. Điều trị vấn đề mi mắt

Nếu bạn có vấn đề với mi mắt như bất thường giải phẫu hoặc nhắm mắt không kín làm nặng thêm khô mắt, bác sĩ cần phải phẫu thuật tạo hình mi mắt. Nếu bạn bị viêm bờ mi, bác sĩ sẽ dặn dò bạn làm sạch bờ mi thường xuyên bằng dung dịch dầu gội của trẻ pha loãng. Bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc ngắn ngày, hàng đêm cho bạn với kháng sinh nhỏ hoặc mỡ hoặc kháng sinh uống như tetracyclin hoặc doxycyclin.

2. Bổ sung nước mắt

Bạn có thể điều trị khô mắt nhẹ với nước mắt nhân tạo không cần kê đơn. Bác sĩ có thể hướng dẫn số lần nhỏ nào là tốt nhất cho bạn. Bạn có thể dùng thuốc tra làm trơn mắt khi bạn cần, thậm chí vài lần trong một giờ sau đó giảm dần. Nếu bạn dùng thuốc tra thường xuyên, thuốc nhỏ mắt không có chất bảo quản là sự lựa chọn tốt nhất để phòng dị ứng hoặc phản ứng với chất bảo quản. Bạn có thể dùng thuốc mỡ tra mắt để bảo đảm độ trơn của mắt. Thuốc mỡ có thể làm mờ mắt nên tốt nhất dùng trước khi đi ngủ.

3. Bảo tồn nước mắt

Người bị khô mắt nhẹ đáp ứng tốt với điều trị bằng nước mắt nhân tạo. Khô mắt nặng đòi hỏi điều trị nặng hơn như nút ống silicon. Người bị khô mắt nặng có thể dùng với kính áp tròng mềm. Kính này được đặt ở phần lòng trắng của mắt tạo ra một lớp chứa dịch trên giác mạc.

4. Sử dụng thuốc

Trên thị trường hiện có rất nhiều loại nước mắt nhân tạo, các bác sĩ khuyên nên sử dụng loại không có chứa chất bảo quản. Việc dùng thuốc nói chung phải tuân thủ đúng theo chỉ dẫn của thầy thuốc chuyên khoa, tùy theo loại hội chứng khô mắt.

Đơn thuốc dùng để điều trị khô mắt bao gồm:

Thuốc kháng sinh để giảm viêm mí mắt. Nếu viêm dọc theo cạnh của mí mắt giữ các tuyến tiết ra dầu vào nước mắt, bác sĩ có thể khuyên nên dùng thuốc kháng sinh để giảm viêm. Kháng sinh có thể được quản lý như eyedrops hoặc thuốc mỡ, hoặc có thể được thực hiện dưới hình thức thuốc uống.

Đơn thuốc nhỏ mắt để kiểm soát viêm giác mạc. Viêm trên bề mặt mắt có thể được kiểm soát với eyedrops toa chứa thuốc cyclosporine miễn dịch - suppressing hoặc có chứa corticosteroid để kiểm soát tình trạng viêm.

Toa kèm chèn như nước mắt nhân tạo. Đối với những người các triệu chứng khô mắt trung bình đến nặng, người không thể sử dụng nước mắt nhân tạo, một trong những tùy chọn có thể là một chèn mắt nhỏ trông giống như một hạt gạo. Mỗi ngày một lần, đặt hydroxypropyl cellulose (Lacrisert) chèn giữa mí mắt dưới và nhãn cầu. Chèn giải phóng từ từ, giải phóng ra một chất được sử dụng để bôi trơn mắt.

Đóng ống dẫn để giảm tổn thất

Bác sĩ có thể gợi ý điều trị để giữ cho nước mắt rời khỏi mắt không quá nhanh chóng. Điều này có thể được thực hiện bởi đóng một phần hoặc hoàn toàn ống dẫn nước mắt, mà thường phục vụ thoát nước mắt đi. Ống dẫn có thể được cắm bởi:

Tiny silicone. Việc đóng bảo tồn những giọt nước mắt và nước mắt nhân tạo  có thể thêm vào.

Sử dụng nhiệt để đóng ống dẫn nước mắt. Trong một thủ tục lâu dài hơn được gọi là nhiệt, bác sĩ sẽ gây tê vùng với gây mê và sau đó áp dụng một dây nóng làm co lại các mô của khu vực thoát nước và gây ra sẹo - đóng ống dẫn nước mắt.

Ống kính đặc biệt

Con người với đôi mắt khô trầm trọng có thể lựa chọn kính áp tròng đặc biệt. Những kính áp tròng giúp bảo vệ che chắn bề mặt của mắt, bẫy độ ẩm cho mắt để làm giảm các triệu chứng khô mắt. Hỏi bác sĩ mắt liệu những ống kính đặc biệt, ống kính băng hoặc lá chắn giác mạc là một lựa chọn.

Phong cách sống và biện pháp khắc phục

Nếu trải nghiệm nhẹ hoặc thỉnh thoảng có các triệu chứng khô mắt, có thể quản lý tình trạng với eyedrops toa và thường xuyên rửa mí mắt.

Thêm nước mắt với eyedrops toa

Trường hợp nhẹ của khô mắt có thể thuyên giảm bởi toa - nước mắt nhân tạo. Một loạt các nước mắt nhân tạo có sẵn, do đó hãy hỏi bác sĩ hoặc bác sĩ mắt loại có thể là tốt nhất. Một số ý tưởng để giúp chọn nhỏ mắt bao gồm:

Chất bảo quản trong nước nhỏ mắt. Chất bảo quản được thêm vào một số eyedrops để kéo dài tuổi thọ. Có thể sử dụng eyedrops với chất bảo quản lên đến bốn lần một ngày. Nhưng bằng cách sử dụng thường xuyên hơn có thể gây kích ứng mắt. Sau khi sử dụng một chai thuốc phải vứt đi. Nếu dựa vào eyedrops hơn bốn lần một ngày, nước nhỏ mắt không kê toa vẫn được an toàn.

Thuốc mỡ. Thuốc mỡ bôi trơn mắt, cung cấp cứu trợ kéo dài với đôi mắt khô. Tuy nhiên, thuốc mỡ dày có thể làm mờ tầm nhìn. Vì lý do này, thuốc mỡ được sử dụng tốt nhất trước khi đi ngủ. Eyedrops có thể sử dụng bất cứ lúc nào và sẽ không can thiệp vào tầm nhìn.

Bao lâu cần phải eyedrops trong mắt sẽ phụ thuộc vào các triệu chứng. Một số người cần phải giọt trong mỗi giờ và một số eyedrops chỉ một lần một ngày.

Rửa mí mắt để kiểm soát viêm

Đối với những người có viêm mí mắt (Blepharitis) và điều kiện khác gây viêm mí mắt chặn dòng chảy của dầu cho mắt, thường xuyên rửa mí mắt có thể giúp đỡ. Để rửa mí mắt:

Áp một khăn ấm cho đôi mắt. Ướt một miếng vải sạch với nước ấm. Giữ vải trên mắt  trong năm phút. Làm lại ướt vải với nước ấm khi nó nguội đi. Nhẹ nhàng chà khăn trên mí mắt để nới lỏng bất kỳ mảnh vỡ.

Sử dụng xà phòng nhẹ vào mí mắt. Sử dụng dầu gội em bé hoặc một loại xà phòng đề nghị của bác sĩ. Cho xà phòng trên đầu ngón tay sạch và massage nhẹ nhàng - nhắm mắt - gần lông mi. Rửa sạch xà phòng hoàn toàn sau đó.

Bác sĩ có thể khuyên làm điều này hàng ngày, ngay cả khi không có triệu chứng khô mắt. Dừng thói quen hàng ngày có thể gây khô mắt tái diễn.

Thuốc thay thế

Một số nghiên cứu sơ bộ đã cho rằng omega -3 fatty acid có thể giúp giảm các triệu chứng khô mắt. Những axit béo tìm thấy trong cá và dầu thực vật được cho là giảm viêm trong cơ thể. Về lý thuyết, tăng lượng axit omega - 3 trong khẩu phần ăn có thể giảm viêm mắt. Nghiên cứu thêm là cần thiết để chứng minh giả thuyết này. Nhưng nếu  đang quan tâm đến việc cố gắng omega -3 fatty acid, thảo luận về những lợi ích và rủi ro với bác sĩ.

Omega - 3 fatty acids có sẵn trong thực phẩm bổ sung. Omega - 3 bổ sung acid béo có thể gây ra một dư vị fishy và rối loạn dạ dày. Thay vào đó, thử thêm các loại thực phẩm có chứa omega -3 fatty acid để chế độ ăn uống, chẳng hạn như:

• Hạt cải dầu.
• Dầu đậu tương.
• Dầu hạt lanh.
• Hạt lanh.
• Qủa óc chó.
• Cá hồi.
• Cá ngừ.
• Cá thu.
• Cá mòi.
• Trứng của gà nuôi bằng thức ăn giàu axit omega - 3 fatty.

PHÒNG CHỐNG KHÔ MẮT:

1. Uống đủ nước

Để khắc phục bớt chứng khô mắt, trước hết mỗi cá nhân cần thực hiện một phong cách sống đúng chuẩn mực, điều này sẽ giúp chúng ta khắc phục được những khiếm khuyết ở căn bệnh khô mắt. Ví dụ hàng ngày nên uống 8-10 cốc nước lọc để giúp cơ thể luôn trong trạng thái hyđrô hóa và luôn đào thải các chất cặn bã.

2. Chớp mắt

Luôn tập cho mình thói quen chớp mắt thường xuyên, đặc biệt khi đọc báo, xem tivi, làm việc với máy tính.

Không nên để mắt làm việc quá sức, cường độ làm việc quá lớn trên máy tính, sẽ khiến mắt bạn không chỉ bị khô, mà còn phải điều tiết nhiều, gây nên cảm giác mệt mỏi cho mắt.

Chớp mắt là thói quen tốt, đem lại hiệu quả cao, khắc phục chứng khô mắt.

3. Đặt máy tính ở vị trí khoa học

Vị trí đặt máy tính có ảnh hưởng phần lớn tới mắt của bạn. Chính vì thế, phải lựa chọn vị trí khoa học và hợp lý để đặt máy.

Theo các bác sĩ chuyên khoa mắt, đặt máy tính ở chỗ quá nhiều ánh sáng (ánh sáng chói) đều không tốt cho mắt.

Trái lại, nên chọn vị trí hơi tối một chút, ánh sáng chiếu vào vừa phải (không sáng chói nhưng cũng không tối đen), như vậy bạn sẽ dễ quan sát và mắt không phải điều tiết nhiều.

Khoảng cách hợp lý

Khoảng cách từ màn hình tới mắt, không quá xa, khiến bạn phải ‘căng’ mắt ra để nhìn.

Khoảng cách thích hợp là 16-24 cm, điều này còn phụ thuộc vào thị lực và kích cỡ của màn hình.

4. Hạn chế sử dụng máy tính

Chỉ sử dụng máy tính khi cần biết, ngoài ra bạn không nên chơi game, coi phim qua máy tính.

Hãy học cách đánh máy tính cũng như những thao tác trên máy tính thành thạo, để hạn chế thời gian mắt phải tiếp xúc với máy tính.

5. Ánh sáng và mắt

Khi bạn xem tivi không nên tắt điện, bởi bóng tối của căn phòng và ánh sáng của màn hình sẽ gây mỏi mắt. Tốt nhất là có một bóng đèn gần ti vi để nhìn hình rõ hơn và mắt không phải điều tiết.

Khi bạn đọc sách nên dùng loại đèn có chao, chiếu sáng trực tiếp vào trang sách. Nhiều bạn thích nằm giường đọc sách cũng nên có đèn đầu giường, như vậy bạn sẽ không bị mỏi mắt.

Bạn là người làm việc với máy vi tính thường xuyên nên có một bóng đèn chiếu toàn bộ căn phòng, một bóng đèn chiếu thẳng xuống bàn phím.

6. Ra đường nên có kính bảo vệ mắt tránh bụi bặm và ánh nắng chói chang chiếu vào mắt.

7. Thực phẩm chống khô mắt

Theo y học hiện đại, những thực phẩm bổ mắt là thực phẩm chứa vitamin A, beta-carotene. Thực phẩm chống lão hóa toàn thân, đồng thời ngăn cản hạn chế sự ‘lên lão’ của mắt là: vitamin A, C, E, selen và lutein. Những chất này có trong cá, trứng, thịt, rau, trái cây… nếu chúng ta biết cân đối bữa ăn mỗi ngày.

- Vitamin A: có trong gan gà, vịt, heo, cá, trứng gà, trứng vịt lộn, cá chép, sữa…

Các loại chứa -carotene: trái cây và củ có màu vàng hay đỏ: gấc, cà rốt, đu đủ, bí đỏ, cà chua… Nó còn có trong rau có màu xanh đậm như: rau ngót, dền, bông cải xanh, cải bẹ xanh, mồng tơi, rau muống.

- Vitamin C: có trong cam, chanh, quýt, bưởi, dâu tây, ổi, nho, thơm, mãng cầu xiêm, măng cụt. Nó còn có trong rau như: mồng tơi, cải bẹ trắng, ớt, hành, cà chua.

- Vitamin E: gồm các loại dầu đậu nành, hướng dương, mè, đậu phộng, mầm các loại đậu (giá đậu xanh). Nó có trong các loại hạt, măng tây, sữa, gan động vật và đặc biệt là mỡ cá.

- Thực phẩm giàu lutein: gồm bắp (ngô), cải bó xôi, cải xoăn, trứng các loại.

- Thực phẩm giàu selen: gồm các hải sản như cá, tôm, cua, nghêu, sò, ốc, hến. Nó cũng có một ít trong trứng, dầu hướng dương, dầu mè.

8. Mắt cần được ngủ đủ

Ngủ đủ 7 – 8 giờ mỗit ngày chính là cách giúp mắt hồi phục sau một ngày học tập và làm việc. Khi thức khuya mắt sẽ trũng sâu, khi mất ngủ kéo dài mắt sẽ để lại dấu ấn là quầng thâm ở mi dưới. Khi bạn khỏe mạnh, ngủ đủ giấc, cặp mắt sẽ linh hoạt, có thần hơn. Những bạn chơi game hay làm việc trên máy vi tính nhiều giờ liên tục chính là đang ‘tra tấn’ cặp mắt của bạn.

Hãy nhớ rằng việc điều trị triệu chứng khô mắt là rất quan trọng không chỉ trong việc lập kế hoạch để điều trị đạt hiệu quả tốt đẹp mà còn duy trì khả năng làm việc lâu dài của giác mạc mắt.