Bọ cạp còn gọi là toàn trùng, yết tử, yết vĩ, toàn yết. Tên khoa học Buthus sp. Nếu dùng cả con bọ cạp làm thuốc thì gọi là toàn yết, nếu chỉ dùng đuôi không thôi thì gọi là yết vĩ.
Toàn yết là một vị thuốc được dùng trong Ðông y làm thuốc trấn kinh. Đông y cho rằng bọ cạp vị mặn, hơi cay, tính bình, có độc; vào kinh can. Có tác dụng tức phong, cắt cơn kinh giật; hoạt lạc (lưu thông gân, mạch) và giải độc. Nên thường được sử dụng làm thuốc chữa trẻ em kinh phong, uốn ván. Ngoài ra còn dùng làm thuốc kích thích thần kinh, bán thân bất toại, bị cảm mồm miệng bị méo xệch.
Nếu dùng thuốc sắc thì ngày dùng 3 – 5g; Nếu dùng thuốc bột hay thuốc viên thì chỉ dùng 2 – 3g, chia làm 2 hay 3 lần uống trong ngày.
Bọ cạp.
Thuốc chữa trẻ em kinh phong, người lớn sau khi ngất bị bán thân bất toại, thiên đầu thống (kinh nghiệm của Diệp Quyết Tuyền): toàn yết (bỏ đầu, chân) 3g, địa long (rửa sạch, sao vàng) 3g, cam thảo 2g, tất cả tán bột. Chia làm 5 hay 6 lần uống trong ngày. Dùng nước nóng chiêu thuốc.
Kiêng kỵ: Không sử dụng cho người bị kinh giật do huyết hư, phụ nữ có thai và người yếu mệt háo khát.
Lưu ý: Khi chế biến bọ cạp phải bỏ nọc độc ở đuôi vì nó gây tê liệt các bộ phận của cơ thể người và gia súc.
Sau đây là một số phương thuốc thường dùng để trị bệnh từ con bọ cạp:
Trị động kinh và sài giật uốn ván: Thuốc bột toát phong: bọ cạp 4g, chu sa 4g, rết 6g, xạ hương 2g, câu đằng 16g, tằm vôi 8g. Tán thành bột. Mỗi lần uống 4g, ngày 2 – 3 lần, uống với nước đun sôi.
Trị trúng phong mắt miệng méo xệch: bọ cạp 4g, tằm vôi 12g, bạch phụ tử 12g. Nghiền chung thành bột mịn. Mỗi lần uống 4g, ngày 2 – 3 lần, chiêu thuốc cùng với rượu trắng.
Chữa trúng phong: bọ cạp 1 con, rết 1 con, thấu cốt thảo 15g. Tất cả sao vàng tán bột. Cách 6 giờ uống 7 – 8g.
Hay bọ cạp 10g, giun đất 15g, xích thược 20g, ngưu tất 20g, hồng hoa 15g. Sắc uống trong ngày.
Trị tê liệt thần kinh mặt: bọ cạp tồn tính 15g, bạch cương tằm 15g, phụ tử 15g. Tán bột. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 5g với nước sôi để nguội.
Trị trẻ kinh quyết: bọ cạp 1 con, giun đất 8g, tằm vôi 12g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.
Chữa trẻ lên cơn kinh giật, nghiến răng, trợn mắt: bọ cạp sao giòn 12g, răng lợn đốt cháy 12g, kinh giới 40g, câu đằng 12g, thuyền thoái 8g, phèn phi 8g. Tán nhỏ mịn, luyện với hồ làm viên bằng hạt đỗ xanh. Trẻ em 5 – 6 tháng tuổi, mỗi lần uống 2 viên; 1 tuổi uống 3 viên; 2 tuổi uống 5 viên. Nghiền thuốc với nước ép của cây tre non nướng. Ngày 2 – 3 lần.
Làm hoạt lạc giảm đau: trị các chứng phong thấp, đau cứng khớp xương.
- Bọ cạp 4g, xạ hương 0,8g. Nghiền chung thành bột mịn, trộn đều. Mỗi lần uống 2g, uống với rượu hâm nóng. Cũng có thể dùng riêng bọ cạp nghiền bột, mỗi lần uống 2g với rượu.
- Thuốc bột bọ cạp nhũ hương: xuyên ô đầu chế 12g, mã lan tử 8g, bọ cạp 4g, vẩy tê tê 8g, nhũ hương 6g, thương truật 12g. Nghiền thành bột. Mỗi lần uống 8g, ngày 2 lần với nước đun sôi. Cũng có thể sắc uống hoặc làm cao dán ngoài da.
BS. Hoàng Xuân Đại
Theo Suckhoedoisong.vn