Đông y gọi bệnh chàm là “thấp chẩn”. Ngoài việc sử dụng thuốc bôi, rửa chỗ bị bệnh để chống viêm, chống đau, chống ngứa, điều quan trọng là phải điều hòa lại chức năng của tạng phủ, khí huyết.
Lương y Huyên Thảo (Hà Nội) cho biết, theo Đông y, bệnh chàm tuy khu trú ở ngoài nhưng nguyên nhân chính là do sự mất cân bằng trong cơ thể. Bệnh chàm tùy theo vị trí xuất hiện sẽ có tên gọi khác nhau. Bệnh phát ở trẻ bú mẹ gọi là chàm sữa, ngứa sữa (nãi tiên); phát quanh tai gọi là lở vành tai (hoàn nhĩ sang); phát ở bìu dái gọi là chàm bìu (thận nang phong), phát ở tứ chi gọi là tứ loan phong. Bệnh nhân cần căn cứ vào triệu chứng để nhận rõ thể bệnh rồi chọn bài thuốc thích hợp sau:
+ Bệnh nhân thuộc thể thấp nhiệt: bệnh phát nhanh, vết chàm đỏ hồng, nóng rát, có mụn nước nhỏ li ti, khi loét chảy nước vàng, ngứa gãi không đỡ. Lúc bệnh phát thường có sốt, miệng khát, sưng hạch, đại tiện phân khô, nước tiểu vàng, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi trắng. Dùng bài thuốc uống sau: thổ phục linh 16g, vỏ núc nác 12g, khổ sâm lá 12g, hạ khô thảo 12g, nhân trần 20g, dây kim ngân 16g, ké đầu ngựa (sao vàng) 12g, cam thảo 6g. Cho các vị thuốc vào sắc. Đun sôi sau giữ nhỏ lửa 15 - 20 phút. Chắt lấy nước, chia làm 3 phần uống trong ngày vào lúc đói.
Kết hợp với thuốc bôi: xuyên tâm liên, ngũ bội tử (hai vị bằng nhau), tán thành bột mịn, trộn với dầu vừng, bôi lên chỗ phát bệnh. Ngày bôi 3-4 lần.
+ Bệnh nhân thuộc thể tỳ hư thấp trệ: bênh phát ra từ từ, vết chàm hơi hồng, ngứa, gãi sẽ chảy nước vàng, lâu ngày da dày cộm lên, bong vẩy. Bệnh nhân thấy người mệt mỏi, chán ăn, đầy bụng, tiêu hóa kém, đại tiện lỏng, chất lưỡi nhạt. rêu lưỡi trắng nhớt. mạch nhỏ yếu. Dùng bài thuốc uống sau: thương truật (sao) 12g, bạch truật (sao) 12g, ý dĩ nhân 16g, thổ phục linh 12g, trạch tả 8g, hậu phác 8g, trần bì 8g, xuyên tâm liên 6g. Sắc với 1.000 ml nước còn 450 ml chia 3 phân, uống vào sáng, trưa, chiều tối khi đói bụng.
Kết hợp với bài thuốc rửa: Xà sàng tử 30g, hổ sâm lá 30g hoặc xà sàng tử 30g, xuyên tâm liên 30g sắc với 1.000 ml nước đun cạn còn 500 ml. Đợi khi thuốc bớt nóng dùng bông thấm nước thuốc rửa kỹ các vết chàm, mỗi lần rửa từ 15-20 phút. Nếu thuốc nguội thì hâm lại cho nóng.
+ Bệnh nhân thuộc thể tỳ hư huyết táo: khi phát bệnh tại vết chàm da sạm đen hoặc nâu đỏ, dày cộm, khô, ngứa, nổi cục, có khi mọc mụn nước. Bệnh hay xuất hiện ở đầu, mặt, cổ tay, đầu gối. Miệng háo nhưng lại không muốn uống nước, bụng đầy kém ăn, rêu lưỡi trắng, chất lưỡi nhạt, mạch nhỏ. Thuốc uống: Sinh địa 16g, thục địa 16g, bạch thược 12g, thương truật 12g, kê huyết đằng 16g, kinh giới 16g, phòng phong 12g, xuyên tâm liên 8g, thuyền y 6g. Sắc nước uống vào lúc đói.
Kết hợp với bài thuốc rửa: lá vối tươi 100g, kinh giới tươi 100g. Đun sôi lấy nước rửa vết chàm.
+ Bệnh nhân thuộc thể phong nhiệt: bệnh phát nhanh, cùng lúc xuất hiện ở nhiều vị trí, da hơi đỏ, ngứa, gãi chảy nước vàng, ít loét. Sử dụng bài thuốc uống: kinh giới 12g, sinh địa 12g, thuyền y (xác ve sầu) 6g, kê huyền đằng 12g, khổ sâm 12g, thạch cao 20g, mộc thông 8g. Khi sắc thuốc giữ nhỏ lửa 15-20 phút. Chắt nước chia 3 lần uống trong ngày vào lúc đói.
Thuốc bôi sử dụng như bệnh nhân mắc bệnh ở thể thấp nhiệt.