Sau 3 trường hợp thai phụ tử vong mấy ngày qua, nhiều bà bầu và người thân hoang mang về những bất trắc có thể xảy ra khi sinh. Các chuyên gia sản khoa cho rằng, quá trình sinh nở tiềm ẩn nhiều yếu tố nguy cơ, và có những trường hợp bất khả kháng, nhưng chị em không cần quá lo lắng.
Dự sinh đầu tháng 6 và từng có kế hoạch sẽ đẻ ở một bệnh viện gần nhà cho tiện, lại tránh được cảnh đông đúc trong các viện lớn, nhưng mấy ngày nay, khi nghe tin về những trường hợp thai phụ tử vong, chị Bích (Từ Liêm, Hà Nội) đã thay đổi quyết định. "Mình mất ngủ mấy đêm vừa rồi, cứ nghĩ nhỡ có chuyện gì xảy ra với mình và con là toát mồ hôi. Có lẽ mình sẽ đăng ký sinh ở bệnh viện chuyên khoa cho đỡ sợ", chị Bích chia sẻ.
Tâm trạng của chị cũng là nỗi lo chung của nhiều bà bầu khác.
Theo bác sĩ Bùi Xuân Quyền, trưởng khoa Đẻ dịch vụ D3, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, dù hiện nay, khi khoa học kỹ thuật phát triển, trình độ bác sĩ nâng cao giúp việc đảm bảo an toàn ca sinh và chăm sóc thai phụ thai nhi tốt hơn rất nhiều nhưng câu "gái chửa cửa mả" vẫn luôn đúng. Điều đó để khẳng định một ca đẻ luôn thường trực rất nhiều nguy hiểm, và ngay cả ở các bệnh viện chuyên khoa hay các nước phát triển cũng khó tránh.
Những nơi không có đủ phương tiện cấp cứu, thuốc, kinh nghiệm thì càng khó khăn trong việc xử lý các tình huống nguy cấp trong ca sinh.
Sản phụ đang chờ sinh tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội.
Những biến chứng có thể gặp khi sinh:
Băng huyết
Đây là một trong những biến chứng hay gặp nhất trong quá trình sinh nở. Có nhiều nguyên nhân gây chảy máu không ngừng khi sinh, và có thể ảnh hưởng tới tính mạng của cả thai phụ lẫn thai nhi:
- Rau tiền đạo: Bình thường rau bám ở thân và đáy tử cung, nhưng nếu rau bám thấp xuống đoạn dưới tử cung, có khi che lấp cả lỗ tử cung thì gọi là rau tiền đạo. Hiện tượng này gây chảy máu từng đợt vào các tháng cuối của thời kỳ thai nghén, đến khi chuyển dạ, đoạn dưới tử cung căng giãn ra (do cơn co tử cung đẩy thai xuống phía dưới) làm cho rau bám bị trượt và bong, gây chảy máu trầm trọng, có thể khiến sản phụ bị tử vong nhanh chóng.
- Đờ tử cung: Thông thường sau khi sinh, cơ tử cung co lại, ép các mạch máu nằm trong cơ, có tác dụng cầm máu, gọi là hiện tượng “cầm máu sinh lý”. Nếu sau sinh, cơn co tử cung mất hoặc kém sẽ làm mất tác dụng cầm máu sinh lý và gây ra chảy máu.
Tử cung không co được (đờ tử cung) là do cơ tử cung bị căng giãn quá mức trong thời kỳ có thai hoặc trong khi chuyển dạ, thường xảy khi chuyển dạ quá lâu (trên 16 giờ, do tử cung căng giãn quá mức trong thai sinh đôi, sinh ba, đa ối, thai quá to hoặc tử cung bị nhẽo do đẻ nhiều lần.
- Rau bong non: Thông thường, sau khi sinh, tử cung co lại làm rau bong và đẩy ra ngoài. Tuy nhiên, nếu thai chưa ra mà rau đã bong (thường do nhiễm độc thai nghén), các mạch máu ở diện rau bong không được ép lại sẽ gây ra chảy máu ồ ạt.
- Vỡ tử cung: Tai biến vỡ tử cung có thể do sẹo mổ cũ, cơn co tử cung quá mạnh hoặc sự can thiệp thái quá của thầy thuốc trong cuộc đẻ, làm đứt các mạch máu ở chỗ bị vỡ, gây chảy máu ra ngoài âm hộ hay trong ổ bụng. Trường hợp này bác sĩ phải mổ, cắt tử cung mẹ, bệnh nhân bị sốc mất máu nặng phải hồi sức tích cực và có người phải truyền hàng chục lít máu.
- Rách âm đạo, cổ tử cung, tầng sinh môn, đứt cơ vòng: Khi sinh, cơn co tử cung đẩy thai xuống làm cho cổ tử cung mở ra, âm đạo, âm hộ và các cơ ở vùng âm đạo cũng giãn dần để chuẩn bị cho thai lọt qua. Nếu thời gian chuyển dạ quá nhanh, người mẹ rặn mạnh và quá sớm khi cổ tử cung chưa mở hết hoặc các cơ vùng âm đạo, âm hộ chưa giãn đủ mức, sẽ gây rách các bộ phận này. Tổn thương rách có thể nông, sâu, làm cho máu chảy nhiều hoặc rỉ ít một và kéo dài hàng giờ, nếu không phát hiện được, sản phụ có thể tử vong.
- Một số bệnh lý về máu như chảy máu kéo dài, rối loạn đông máu... hay gặp ở các sản phụ bị nhiễm độc thai nghén và sản giật. Nếu không phát hiện trước để điều trị sẽ gây ra chảy máu trầm trọng.
Tắc mạch ối
Đây là hội chứng nước ối tràn vào máu khi chuyển dạ đẻ, thường gây tử vong cho sản phụ và thai nhi. Tai biến này có thể xuất hiện ở bất cứ người nào, trong lần sinh con đầu hay con thứ. Hội chứng thường xảy ra đột ngột, tiến triển nhanh và không thể chẩn đoán hay dự phòng. Hầu hết thai phụ rơi vào tình huống này đều nhanh chóng rơi vào tình trạng tắc mạch não, tắc mạch phổi, mất tuần hoàn, suy hô hấp rồi nhanh chóng tử vong.
Bình thường, nước ối hoàn toàn nằm trong buồng ối, không đi vào tuần hoàn của thai phụ. Tắc mạch ối có thể xảy ra khi có cơn co tử cung mạnh (khiến nước ối thấm vào khoang giữa tử cung và rau - màng ối) và việc các mạch máu ở thành tử cung mở ra. Khi cơ tử cung giãn, các mạch máu mở rộng có tác dụng như những ống hút, hút nước ối vào mạch. Khi cơ tử cung co lại, máu và nước ối được đẩy theo đường tĩnh mạch của tử cung vào tĩnh mạch chậu rồi về tim. Tim đẩy máu có lẫn nước ối lên phổi, làm tắc các động mạch ở phổi.
Theo bác sĩ Quyền, sản phụ nào cũng có thể gặp các biến chứng xảy ra khi chuyển dạ, tuy nhiên, một số trường hợp có nguy cơ cao hơn là: sản phụ còn quá trẻ, cơ thể chưa phát triển hoàn thiện, máu chưa đủ, hay trên 35 tuổi - sức khỏe kém, nội tiết giảm... Những người có tiền sử bệnh tim mạch, bệnh về máu, phát hiện rau tiền đạo trung tâm trong quá trình thai nghén...
Tuy nhiên, ông cho biết, trừ một số trường hợp bất khả kháng, như tắc mạch ối, nhiều tai biến khi sinh có thể phòng ngừa hay khắc phục được, bằng cách quản lý thai phụ tốt, tiên lượng các nguy cơ và chuẩn bị đủ phương tiện nhân lực ứng phó. Vì thế, các bà bầu không nên quá hoang mang lo lắng về quá trình sinh nở.
Theo cử nhân Tạ Thanh Thủy, Phó phòng điều dưỡng, Bệnh viện Phụ sản Hà Nội, để chuẩn bị tốt nhất cho một ca sinh an toàn, chị em cần lưu ý một số điều sau:
- Khám thai định kỳ: Điều này nghe có vẻ hiển nhiên nhưng thực tế nhiều chị em lại chưa chú ý đúng mức. Có những người tới lúc đi làm hồ sơ sinh vẫn chưa từng đi khám thai lần nào, mà chỉ thường xuyên siêu âm xem các chỉ số của con. Việc khám thai giúp đảm bảo sức khỏe của mẹ, có thể phát hiện các dấu hiệu nguy hiểm như tiền sản giật, thiếu máu, tiểu đường thai kỳ, tim mạch... Phải đảm bảo sức khỏe của mẹ thì mới có thể sinh con an toàn, khỏe mạnh.
- Đảm bảo chế độ dinh dưỡng hợp lý: Ăn đa dạng, đủ chất. Kém ăn có thể gây suy dinh dưỡng thai nhi, khiến mẹ tụt huyết áp và gây chảy máu khi sinh. Tẩm bổ quá nhiều, không đúng cách là một phần nguyên nhân gây tiểu đường thai kỳ cũng có thể dẫn tới các biến chứng trong quá trình sinh nở.
- Tham gia các lớp trước sinh: để có được kiến thức về dinh dưỡng của mẹ khi mang thai, nhận biết các dấu hiện trước sinh, chuyển dạ, cách thể dục giữ gìn sức khỏe cũng như cách thở để giữ sức khi sinh, những nguy cơ của mổ đẻ và mổ thường cho mẹ và con...